دکتر حمیدرضا فرشچی/ متخصص تغذیه بالینی و متابولیسم
بیماری دیابت، به ویژه دیابت نوع ۲ یکی از رایج ترین بیماری های سوخت وسازی در جامعه مدرن امروزی است. شیوع این بیماری ا ز معضلات بهداشتی حال حاضر است. عوامل زیادی در بروز دیابت نوع ۲ دخالت دارند و نقش چاقی و اضافه وزن در این میان برجسته است. علت بروز این عارضه، کاهش حساسیت سلول های بدن به انسولین است و همین شرایط موجب افزایش مقادیر قند خون می گردد.
چاقی به ویژه چاقی شکمی با افزایش مقاومت به انسولین همراه است. اصلاح عادات غذایی و پرداختن به فعالیت ورزشی منظم نقش بسیار مهمی در پیشگیری و نیز مدیریت بیماری دیابت نوع ۲ دارد. یکی از راهبردهای مهم و کاربردی در بحث برنامه غذایی ویژه بیماران دیابتی، شمارش واحدهای کربوهیدراتی در طول روز است. در ادامه به مطالبی در این زمینه اشاره خواهد شد.
کربوهیدارت ها چه هستند؟
آن ها در انواع
گوناگون مواد غذایی یافت می شوند، و انرژی بدن را فراهم میکنند یا اینکه برای تولید انرژی در بدن
ذخیره می شوند. انواع مختلف کربوهیدرات ها به شیوه های گوناگون بر قند خون اثر
دارند.
آن ها چگونه بر قند خون اثر می گذارند؟
بدن کربوهیدرات های
مواد غذایی را برای تولید انرژی، به قند ( گلوکز) می شکند. این افزایش در قند خون
پانکراس را برای رهایش انسولین تحریک می کند. این هورمون به استفاده و ذخیره گلوکز
در بدن کمک می کند. هنگامی که فردی به دیابت نوع ۲ مبتلا می شود، ممکن است بدن
قادر به تولید انسولین کافی نباشد یا این که انسولین ترشح شده عملکرد کافی نداشته
باشد.
کربوهیدرات های ساده چه هستند؟
بدن به سرعت آن ها را می شکند، به همین
دلیل موجب افزایش ناگهانی مقادیر قند خون می شوند. کربوهیدرات های ساده در شکر،
غذاهای فرآیند شده و میوه های طبیعی و شیر یافت می شوند.
کربوهیدارت های پیچیده
بدن به کندی آن ها
را می شکند. این نوع از کربوهیدرات ها برای افراد دیابتی مناسب ترند، به دلیل این
که فرآیند هضم طولانی تری دارند. آن ها به صورت یکنواخت برای بدن انرژی تولید می
کنند و شامل فیبر هستند. برای مثال، فیبردر اسفناج، جو، انواع لوبیا، شاهی،گندم
سیاه و برخی از انواع میوه ها و … وجود دارد.
شمارش کربوهیدرات ها
توصیه می شود به اندازه واحدها و نیز برچسب مواد غذایی برای آگاهی در مورد میزان کربوهیدرات ها توجه کنید. به مقادیر کل کربوهیدرات که به گرم بر روی برچسب های مواد غذایی ثبت شده است، دقت کنید. عناوین دیگری مثل ” فیبر رژیمی ” و ” قند ” نیز جزو این دسته قرار می گیرند. اما داستان ” قندها ” چیز دیگری است، بدان معنا که برخی از آن ها به صورت طبیعی در میوه ها یا شیر وجود دارند و درمقابل برخی از آن ها به مواد غذایی اضافه می شوند.
شاخص قندی ( GI)
این شاخص مواد غذایی را بر اساس نحوه اثر بر قند خون دسته بندی می کند. با این شیوه، مواد غذایی که اثر سریعی بر افزایش قند خون دارند ( با GI بالا) از مواد غذایی به کندی قند خون را افزایش می دهند ( با GIپایین(، تفکیک می شوند. این شیوه به بیماران دیابتی در انتخاب مواد غذایی کمک می کند. با وجود این کاربردی تر این است که کربوهیدرات مورد نیاز روزانه در طول وعده ها و میان وعده ها تقسیم شود.
متنوع بخورید
تنوع غذایی به کنترل
وزن و نیز قند خون کمک می کند. حداقل در روز ۵-۳ واحد سبزی بخورید. هر یک لیوان از
سبزیجات غیر نشاسته ای ۵ گرم کربوهیدرات دارد. در کنار شمارش میزان کربوهیدرات
مورد نیاز روزانه، به دریافت چربی و پروتئین نیز توجه کنید. سعی کنید هیچ وعده و
میان وعده ای را حذف نکنید، این موضوع اثر زیادی در کنترل قندخون دارد.
